Pewien amerykański aktor i komik, obecnie w sędziwym wieku (w lipcu skończy 84 lata), zastanawiał się niegdyś, co takiego jest w dziadkach, że są tak bardzo kochani. Orzekł, że "są darem Boga dla dzieci. I jeśli dzieci mogą zobaczyć, usłyszeć i poczuć to, co ci ludzie mają do zaoferowania, mogą dojrzewać w szybkim tempie". Prawda. Babcia i dziadek mogą być po trosze rodzicami, nauczycielami, ale i najlepszymi przyjaciółmi młodszych pokoleń. Jeżeli dobrze wsłuchamy się w ich słowa, możemy wynieść z nich mądrość, która nie straci na aktualności.

Słowniczek ze złotymi myślami

Zdarza się, że powiedzonka naszych dziadków brzmią nieco enigmatycznie czy nawet zabawnie i w młodości je trywializujemy. Z wiekiem i doświadczeniem odkrywamy jednak ich prawdziwe znaczenie i niejednokrotnie kiwamy głową z uznaniem, myśląc: "No tak, babcia/dziadek jak zawsze miał/a rację!".

Zbieramy i krótko objaśniamy najciekawsze porady zaklęte w osobliwych powiedzeniach, którymi raczyli nas od dziecka dziadkowie.

Czasami nie potrzeba słów

Seniorzy bardzo cenią sobie wstrzemięźliwość w kwestii wyrażania wszem i wobec swoich opinii. Uważają, że mądre słowa są bardzo cenne, ale umiejętność słuchania i powstrzymywania się przed komentowaniem pewnych rzeczy w odpowiednim momencie jest umiejętnością cenniejszą. Zbytnie gadulstwo może czasami przysporzyć nam problemów. Po co sprawiać komuś przykrość bądź wdawać się w niepotrzebne waśnie? Kiedy dziadkowie nas przed tym przestrzegają, często mówią: "Mowa jest srebrem, a milczenie złotem", "Mądry nic nie powie, a głupi pomyśli, że tak ma być", "Z kim nie można milczeć, z tym nie można rozmawiać", "Dlatego dwie uszy, jeden język dano, iżby mniej mówiono, a więcej słuchano" czy "Reguła prosta, że aż osłupia: kto się wymądrza, ten się wygłupia".

O tym, że nie warto rzucać słów i obietnic na wiatr, a trzeba je uprzednio dobrze przemyśleć, wspominają też powiedzonkami: "Krowa, która dużo ryczy, mało mleka daje", "Pomyśl dziś, powiedz jutro".

Zmiany są nieuniknione

Dziadkowie spędzili na tym świecie długie dziesięciolecia. Na ich oczach niemal z dani na dzień zmieniał się świat – nigdy w historii świata postęp nie miał takiej zawrotnej prędkości, jak obecnie. Kto zatem, jak nie oni, może nam potwierdzić, że zmiany są nieuchronne, potrzebne i nie należy się ich wystrzegać za wszelką cenę? Jeżeli poprosimy babcię czy dziadka o pomoc w podjęciu decyzji, która może odmienić nasze życie, prawdopodobnie usłyszymy, że "Na miejscu to kamień mchem obrasta" bądź "Kto chce, znajdzie sposób. Kto nie chce, znajdzie powód".

Gdy coś poszło nie po naszej myśli

Kiedy jednak na drodze do tych zmian się potkniemy, usłyszymy prawdopodobnie "Pierwsze śliwki robaczywki", "Jak się nie przewrócisz, to się nie nauczysz" czy "Jedna jaskółka wiosny nie czyni". W ten sposób dziadkowie dodają nam otuchy i zapewniają, że z każdej porażki można wynieść naukę na przyszłość, a początkowe problemy nie muszą oznaczać, że całe przedsięwzięcie spali na panewce.

Przyszłość owiana tajemnicą

Dziadkowie zapewne niejednokrotnie przekonali się, że "Jeśli chcesz rozśmieszyć Boga, powiedz mu o swoich planach". Życie jest nieprzewidywalne i za każdym rogiem czeka na nas nowa przygoda, często zupełnie niezależna od nas, naszej woli czy zamiarów. Przecież "Co komu przeznaczone, to na drodze rozkraczone"!

Co usłyszymy, pytając seniorów o prognozy na przyszłość? Prawdopodobnie: "Rankiem nie zgadniesz wieczoru, nocą nie zgadniesz kolorów", "Człowiek strzela, pan Bóg kule nosi" lub przekorne "Zgadniesz, jak nie wiesz?". Umieścimy tutaj także przysłowie "Psy szczekają, a karawana idzie dalej", przypominające nam, że różne sprawy toczą się swoim rytmem, niezależnie od naszej niezgody na nie, mimo protestów.

Smykałka do interesów

Dziadkowie mają też rzecz jasna swoje zdanie o interesach, umowach, układach i finansach. Przykłady?

Kiedy ktoś, nie licząc się z wydatkami, ryzykując nawet zadłużenie, próbuje pokazać, że stoi na wyższym poziomie, niż jest w rzeczywistości, usłyszymy prawdopodobnie wypowiedziane z przekąsem "Zastaw się, a postaw się". Powiedzenie "Lepiej z mądrym zgubić, niż z głupim znaleźć" przestrzega nas z kolei, byśmy robili interesy tylko z mądrymi ludźmi. "Chytry dwa razy traci" mówi nam natomiast, że nadmierna oszczędność może prowadzić – wbrew oczekiwaniom – do strat. Kiedy zabierzemy się za przedsięwzięcie, które stanowczo przekracza nasze możliwości, babcia z dziadkiem mogą rzec, że "Nie urodzi sowa sokoła".

Człowiek człowiekowi…

Dziadkowie bez wątpienia spotkali w ciągu swojego długiego życia wiele osób, i przekonali się, że każdy jest inny, ma inne oczekiwania, wady i zalety. I że prawdopodobnie nigdy nie poznamy nikogo w pełni – choćbyśmy spędzili z nim całe życie. Często możemy słyszeć, że "Aby poznać człowieka, trzeba zjeść z nim beczkę soli". Dziadkowie przestrzegają też przed pochopnym ocenianiem i krytykowaniem innych osób, powtarzając nam "Nie doszukuj się kropli zła w oceanie dobra" bądź "Jeszcze się taki nie narodził, co by wszystkim dogodził".

"Na tym porządna rodzina stoi, że dialogu się nie boi"

Tę wyliczankę babcinych i dziadkowych powiedzonek można kontynuować właściwie w nieskończoność! Pamiętajmy – seniorzy to prawdziwe skarbnice wiedzy o świecie i doświadczenia. Możemy z nich czerpać pełnymi garściami! Wystarczy siąść i wsłuchać się w ich słowa. A niosą one niejednokrotnie więcej mądrości, niż początkowo może się wydawać.

Czy nie za późno na hobby?

Wiek senioralny jest wprost idealny do rozwijania dotychczasowych zainteresowań, ale również do poszukiwania nowych. Zwykle w tym wieku nie biegnie się do pracy, a dzieci są już samodzielne. Niektórzy seniorzy zasiadają na kilka godzin przed telewizorem, ale wielu osobom to nie wystarcza. Życie na emeryturze, tak długo wyczekiwane podczas kilkudziesięciu lat pracy, często okazuje się być po prostu nudne. Ważne staje się wtedy inne spojrzenie – jako na czas dodatkowych możliwości. W zależności od upodobań można sięgnąć po aktywności podejmowane indywidualnie. Dostępnych jest też mnóstwo form zajęć grupowych. Seniorzy chcą ciekawie spędzać czas, ale często potrzebują podpowiedzi czy inspiracji. Osoby młode, śledzące trendy i mające wiele zainteresowań mogą być dla nich świetnych źródłem inspiracji i zachęty.

Pomysły na hobby dla seniorów

Przede wszystkim warto sprawdzić, co chciałby robić sam senior. Jak to zrobić? Badamy, czym dana osoba interesowała się w młodości. Często to wcale nie jest tak, że senior nie ma ochoty kontynuować hobby. Czasem po prostu potrzebuje podpowiedzi, jak wrócić do tego, co sprawiało mu przyjemność.

Do stałego kanonu zainteresowań seniorów należy czytanie książek, robótki ręczne, majsterkowanie czy słuchanie muzyki. Czasem warto zachęcić osobę bliską do spróbowania nowego rodzaju aktywności. Propozycje z pewnością nie kończą się na poniższych, ale jest to dobry początek.

Fotografia

Technologia rozwinęła się tak bardzo, że długie pobyty u fotografa, żeby zrobić jedno zdjęcie czy wywoływanie fotek z kliszy, pozostaje odległym wspomnieniem. Kto powiedział, że używanie filtrów czy innych efektów nie będzie ciekawe dla seniorów? Poza tym z wielu zdjęć można wybrać to jedno wyjątkowe do wydrukowania, a potem zrobić galerię w domu. Wystarczy zaopatrzyć seniora w niewielki aparat cyfrowy z podstawowymi funkcjami lub telefon komórkowy z aparatem. Efekty mogą przerosnąć nasze oczekiwania. Dobrym pomysłem są kursy fotografii, które organizują między innymi domy kultury. Za niewielkie pieniądze można nie tylko zgłębiać techniki fotografowania, ale też miło spędzić czas wśród innych pasjonatów.

Zajęcia komputerowe

Nie jest prawdą, że komputer jest idealnym narzędziem pracy i rozrywki tylko dla młodych. Internet porywa również seniorów! Dla wielu stwarza możliwość kontaktowania się z innymi, wyszukiwania potrzebnych informacji czy uczestniczenia w wirtualnych wydarzeniach. Byłoby idealnie, gdyby każdy senior miał okazję skorzystać z pomocy własnych dzieci czy wnuków. Ale nawet jeśli nie ma takiej możliwości, świetnym rozwiązaniem są kursy komputerowe dla seniorów. Warto poszukać darmowych szkoleń, często organizowanych z funduszy unijnych. Oferty zajęć są zamieszczane nie tylko w klubach dla seniorów, ale też na stronach internetowych urzędów lub szkół językowych.

Blogowanie

Zainteresowanie, które łączy wiele pasji, idealne dla osób, którzy własną pracę chcą pokazać i dzielić się z innymi. Pieczenie ciast, gotowanie, sprzątanie, szydełkowanie nabierają innego wymiaru, jeśli senior nie zamyka się z nimi w czterech ścianach. Blogowanie nie tylko świetnie zajmuje czas, ale też otwiera przestrzeń na kontakty. Dzielenie się pasją przynosi satysfakcję, ale nadaje sens nawet zwykłym czynnościom.. Babcine metody na wywabianie plam czy upieczenie idealnego biszkoptu nieraz okazały się być hitem wśród młodych czytelników.

Przeróbki i renowacje

To kolejne świetne hobby doceniane obecnie przez wielu młodych ludzi. Pasjonaci starych mebli potrafią wydać mnóstwo pieniędzy na odrestaurowywanie ich. Okazuje się, że niejeden senior potrafi robić to doskonale lub być wspaniałym źródłem wiedzy eksperckiej na temat designu z dawnych lat. Warto podpowiedzieć, jakie strony czy kanały na YouTube pokazują, jak robić to najlepiej, co poprawi jakość i komfort prac lub pozwoli seniorowi poznać innych pasjonatów. Dobrym pomysłem jest wspólne odrestaurowanie mebli, które wywołują wspomnienia – to nie tylko przyjemna, ale i pożyteczna forma spędzania czasu.

Carving i dekoracja ciast

Carving jest mało znany, a to nic innego niż sztuka tworzenia ozdób z warzyw i owoców. Jest to idealne zajęcie dla kreatywnych seniorów. Podobnie jak w przypadku dekoracji ciast, młodzi mogą proponować seniorom pewne rozwiązania i pomoce. Przy użyciu specjalnego nożyka czy chociażby masy plastycznej można wyczarować prawdziwe cuda! W internecie znajdziemy mnóstwo pomysłów. Warto pokazać osobom starszym filmiki instruktażowe na YouTube i spróbować wspólnie rozwijać pasję. Goście na spotkaniach rodzinnych będą oczarowani!

Gry

Świat gier dawno wyszedł poza znanego wszystkim „Chińczyka”. Gry planszowe czy karciane nie mają ograniczeń wiekowych, mają różnorodną tematykę i poziom trudności. Wiele osób zakłada kółka brydżowe czy fanów planszówek, które nie tylko zajmują czas, ale też łączą ludzi z różnych pokoleń. Ponadto gry stwarzają dla seniorów okazję do ćwiczenia wielu ważnych sprawności i umiejętności - pamięci, zdolności werbalnych i przestrzennych. Sprawdźmy w internecie dostępne inicjatywy, a jeśli w okolicy takich nie ma, warto je zapoczątkować – pomożemy tym nie tylko naszym dziadkom, ale i innym seniorom, którzy chcieliby urozmaicić swoją codzienność. A może warto pójść krok dalej i zaproponować grę na konsoli? Senior nie tylko spędzi ciekawie czas, zaktywizuje się, ale też pozna współczesne wersje gier – z drugiej strony spędzi czas z wnukami.

Gra w bule

Gra w bule jest dość mało znana, tymczasem należy do jednych z najstarszych gier. Fascynują się nią w szczególności Francuzi, choć staje się coraz bardziej popularna na całym świecie, także w Polsce. Zasady są proste, ale wygrana wymaga nie lada koncentracji i zręczności. Kulami można grać wszędzie, nawet w parku. Gra ćwiczy sprawność, koordynację ruchową i jest świetną rozrywką angażującą do pobytu na świeżym powietrzu.

Zajęcia sportowe

Hitem ostatnich lat jest nordic walking i tai chi, a nawet joga dla seniorów. To coś więcej niż tylko chodzenie z kijkami, sztuka walki czy rozciąganie się. Zajęcia są przede wszystkim okazją do spotkań w grupie rówieśników, do współdziałania oraz do ciekawego spędzania czasu. Nie wspominając już o wpływie takich aktywności na zdrowie i samopoczucie!

Zajęcia kreatywne

To coś, co zawsze było w dostępne w ofercie dla seniorów w różnych klubach, domach kultury czy uniwersytetach trzeciego wieku. Podobnie jak w przypadku klubów gier, warto zlokalizować najbliższe placówki czy domy kultury i wybrać się z naszą babcią lub dziadkiem. Swoją obecnością nie tylko wesprzemy ich, gdy okażą się nieco wstydliwi, ale i pokażemy cały wachlarz możliwości wyboru hobby, które mogą rozwijać.

Szuflady wielu osób są pełne wierszy tworzonych w młodości, niedokończonych powieści i różnych historii, a także książek, które są jeszcze nieprzeczytane. Jeśli nasi bliscy dużo czytają, możemy podsunąć im pomysł założenia kółka literackiego wśród najbliższych znajomych, a nawet sąsiadów. Czytanie jednej książki w tygodniu i spotykanie się co tydzień na omówienie wrażeń będzie idealną motywacją do regularnych spotkań, przygotowywania poczęstunków i goszczenia w swoich ścianach gości. Jak wiemy, babcie i dziadkowie uwielbiają, gdy ktoś wpada w odwiedziny bez względu na wszystko! Oczywiście to samo dotyczy miłośników dobrego kina.

Pasja nie ma wieku – w każdym momencie życia możemy zdecydować się na rozwijanie nowych zainteresowań i być ciekawym świata. Porozmawiajmy z naszymi bliskimi i zachęćmy ich do działania. Nawet niewielkie podjęte przez nas inicjatywy mogą sprawić, że życie bliskich nam seniorów stanie się bardziej kolorowe i ekscytujące, a oni poczują, że spędzają emeryturę tak, jak sobie to wymarzyli.

Jeanne Moreau, wybitna francuska aktorka, powiedziała kiedyś, że starzejący się ludzie są jak muzeum: nieważna jest fa¬sada, ważna jest zawartość. I choć ta fasada przeważnie jest dobrotliwie uśmiechnięta i ma mądre, ciepłe spojrzenie, to właśnie "zawartość" dziadków ma dla nas największe znaczenie. Potwierdzają to badania.

Liczby mówią same za siebie

Sondaż CBOS "Rola dziadków w naszym życiu" przeprowadzany co kilka lat (ostatni w 2012 r.) pokazuje, że blisko trzy czwarte dorosłych Polaków (72 proc.) ma poczucie, że coś zawdzięcza swojej babci lub dziadkowi. Niemal powszechne jest przekonanie o długu wdzięczności wobec dziadków wśród ludzi młodych (poniżej 35. r.ż. źródło CBOS

Wdzięczność badanych najczęściej wypływała z uznania roli, jaką dziadkowie odegrali w wychowaniu i opiece nad nimi (65 proc.) oraz z otaczania ich miłością (64 proc.). Ponad połowa zawdzięcza im znajomość dziejów rodziny (57 proc.), wpojenie zasad moralnych (57 proc.) i wiarę religijną (54 proc.). Nieco rzadziej badani twierdzą, że zawdzięczają swoim dziadkom takie cechy jak obowiązkowość, pracowitość, samodyscyplina czy silna wola (48 proc.). Około dwie piąte uznało, że dzięki dziadkom zdobyło praktyczne umiejętności (44 proc.), znajomość niektórych wydarzeń historycznych (43 proc.) i nauczyło się miłości do ojczyzny (38 proc.). W co czwartym odpowiadającym na to pytanie badanym dziadkowie rozbudzili jakieś zainteresowania.

Zmieniające się realia

Dawniej dziadkowie często mieszkali pod jednym dachem ze swoimi dziećmi i wnukami. Jeszcze na przełomie tysiącleci powszechne były domostwa wielopokoleniowe. Dziś wspólne mieszkanie jest już rzadkością. Dziadkowie zwykle zostają w swoich domach, a dzieci wyjeżdżają do większych miast, gdzie uczą się, pracują, a w końcu osiedlają się na stałe i zakładają rodziny. Zdarza się więc, że dziadków od wnuków i dzieci dzielą setki kilometrów.

Statystyki mówią, że dzisiaj blisko połowa gospodarstw senioralnych (49,3%) to jednopokoleniowe domy. Co za tym wszystkim idzie – senior jest narażony na samotność. Według prognoz GUS z 2014 r. w 2030 r. samotnie w swoich gospodarstwach domowych pozostawać będzie odpowiednio 2 mln 740 tys. osób w wieku przynajmniej 65 lat, w tym 887 tys. osób w wieku przynajmniej 80 lat.

Seniorzy często skarżą się, że czują się zapomniani i wyrzuceni poza margines społeczeństwa. Żyją sami i nawet nie mają z kim porozmawiać.

Fakt, natłok codziennych obowiązków i odległość uniemożliwiają częste odwiedziny i fizyczną bliskość. Jednak nie traktujmy ich jako wymówki! Dziś możliwości kontaktu jest o wiele więcej niż kiedyś za sprawą nowych technologii i powszechnego dostępu do internetu. A pamiętajmy, że i dziadkowie są dzisiaj często dużo bardziej zaznajomieni z nowinkami technologicznymi i potrafią czerpać z nich pełnymi garściami.

Ludzie pochodzący z różnych pokoleń mają coraz mniej szans, by się spotkać. Ogromnie dużo tracimy z tego powodu. Spot pokazuje, jak wiele możemy sobie nawzajem dać, jeśli tylko przestaniemy oceniać się przez pryzmat wieku.

Katarzyna Scheer, prezeska Fundacji Biedronki

Telefon, SMS, e-mail

Nikogo nie dziwi już widok seniora ze smartfonem w dłoni. Potrafią z nich korzystać w mniejszym lub większym stopniu, pamiętajmy jednak, że każde spotkanie możemy wykorzystać na zaznajomienie babci czy dziadka z kolejnymi funkcjami. A to zaprocentuje w przyszłości.

Dziadkowie, jak każdy z nas, lubią czuć się potrzebni. Każdego dnia, nawet jeżeli jest on niewiarygodnie ciężki czy zabiegany, możemy znaleźć chwilę na szybki telefon z prośbą o poradę – ot, choćby po to, by zapytać, czy nie zapomniałam czegoś dodać do zupy albo jak zadbać o ulubionego kwiatka.

Każdy z nas lubi też czuć, że ktoś o nas myśli, pamięta i docenia. Dobrym pomysłem może być wyrobienie w sobie zwyczaju wysyłania babci czy dziadkowi krótkiej wiadomości – SMS-em bądź e-mailem – z życzeniem miłego dnia. Kojarzycie e-kartki czy gify z kwiatkami i poranną kawką?

Rozmowy wideo

Dziadkowie pewnie ucieszą się, jeżeli od czasu do czasu będą mogli nas nie tylko usłyszeć, ale i zobaczyć. Z pomocą przychodzą tutaj komunikatory, dzięki którym jesteśmy w stanie zorganizować raz na jakiś czas wideokonferencję. Możemy dołączyć do niej także innych członków rodziny, jak zawsze – im nas więcej, tym weselej! Zainstalujmy dziadkom odpowiednią aplikację w telefonie bądź komputerze i pokażmy, jak odebrać przychodzące połączenie. To wystarczy. Możemy przecież umówić się na konkretną datę i godzinę telefonicznie.

Album ze zdjęciami – edycja cyfrowa

O ile podczas rozmów wideo możemy się zobaczyć, tak ciężko pokazać i zachować za ich pomocą najważniejsze wydarzenia z życia. Pozwalają na to natomiast zdjęcia. Możemy przesyłać je ukochanym seniorom za pomocą MMS-ów czy e-maili, ale możemy też stworzyć album w chmurze, który będziemy aktualizować. W jednym miejscu możemy magazynować fotografie dla dziadków. Oczywiście najpierw upewnijmy się, że będą umieli z takich zasobów skorzystać.

Innym rozwiązaniem będzie też cyfrowa ramka na zdjęcia. Możemy aktualizować jej zasoby podczas odwiedzin lub zainwestować w nieco bardziej zaawansowaną wersję, która łączy się z internetem, dzięki czemu można dodawać nowe zdjęcia, nawet będąc setki kilometrów dalej.

Powrót do korzeni – tradycyjna poczta

Kto jeszcze pamięta zwyczaj wymieniania listów i wysyłania sobie pocztówek? Nasi dziadkowie z pewnością! Wyobraźcie sobie ich radość, gdy zastaną w skrzynce list z prawdziwego zdarzenia – kilka ręcznie zapisanych kartek i wywołane zdjęcia. Albo okolicznościową kartkę z życzeniami. A może pocztówkę z wakacji?

Możemy też poprosić babcię czy dziadka, by w odpowiedzi opisali nam jakieś wydarzenia z ich codziennego życia lub ze swojej młodości. Część z nas wiele by dała, by po latach móc spojrzeć na odręczne zapiski dziadków.

Obopólna korzyść

Tak jak my od najmłodszych lat czerpiemy z doświadczenia i wiedzy dziadków, również oni, dzięki kontaktom z nami, zyskują nowe spojrzenie na ten zmieniający się z dnia na dzień świat, ale też relacja z drugą osobą podnosi ich na duchu i przyczynia się do utrzymywania życia w lepszym zdrowiu. Więzi międzypokoleniowe mają niezwykłą wartość i moc. Pokazuje to doskonale spot reklamowy Fundacji Biedronki towarzyszący kampanii pod hasłem: "Gdy liczą się wspólne chwile, przestają liczyć się lata”.